Στα έγκατα του γιγαντιαίου ηφαιστείου

Οι γεωλόγοι κάνουν γεώτρηση στο υπερηφαίστειο που λαγοκοιμάται στο κέντρο της Ιταλίας. Μια έκρηξή του θα …προκαλούσε το θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στη γύρω περιοχή, παραλύοντας βέβαια και την υπόλοιπη Ευρώπη, αφού θα τη βύθιζε στη στάχτη και το ψύχος. Οι ερευνητές προσδοκούν οι συσκευές μέτρησης που θα τοποθετηθούν με τη βοήθεια γεώτρησης στο εσωτερικό του ηφαιστείου να τους προειδοποιήσουν έγκαιρα, αποτρέποντας έτσι τον κίνδυνο καταστροφών.
Προς το παρόν, οι γεωλόγοι εργάζονται στο ηφαίστειο Campi Flegrei, κοντά στη Νάπολη, στη δυτική ακτή της Ιταλίας. Η γεώτρηση δεν θα δώσει μόνο νέα γνώση για ένα από τα πιο επικίνδυνα υπερηφαίστεια στον κόσμο, αλλά θα μας θωρακίσει και έναντι επικείμενων εκρήξεων με επιπτώσεις, σύμφωνα με το χειρότερο σενάριο, σε όλη την Ευρώπη.


Το Campi Flegrei είναι ηφαίστειο-καλντέρα· μετά την έκρηξή του δηλαδή δεν σχηματίζει υπερυψωμένο ηφαιστειακό κώνο. Ο κρατήρας του καταβυθίζεται λόγω του βάρους και της μεγαλύτερης πυκνότητας των πετρωμάτων στο κέντρο του ηφαιστείου σε σχέση με την περιφέρειά του.
Ο επισκέπτης της ειδυλλιακής πόλης Pozzuoli με τους 85.000 κατοίκους δυσκολεύεται να πιστέψει πως βρίσκεται στην καρδιά του πιο ισχυρού ηφαιστείου της Ευρώπης. Το τελευταίο ξέσπασμά του σημειώθηκε το 1538. Όμως μια μικρή περιοχή της καλντέρας είναι ακόμη ενεργή –παρόλο που δεν αποβάλλει μάγμα παρά μόνο ατμούς θειαφιού.
Ένα ξέσπασμα θα απέβαινε καταστροφικό

Στο Campi Flegrei λοιπόν δεν επικρατεί απόλυτη ηρεμία. Δεν είναι όμως οι ατμοί του θειαφιού που προβληματίζουν τους ερευνητές. Η ανησυχία τους αφορά στη διαστολή μιας περιοχής διαμέτρου 3 χιλιομέτρων γύρω από την Pozzuoli.

Ο ηφαιστειολόγος Giuseppe de Natale του Εθνικού Παρατηρητηρίου Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας, ειδικός στο ζήτημα του Campi Flegrei, θεωρεί πως η διαστολή συνιστά ένδειξη για την αύξηση της πίεσης μέσα στη γη και ενδεχομένως να σηματοδοτεί μια επικείμενη έκρηξη του ηφαιστείου.
Ο Giuseppe de Natale είναι ο επικεφαλής της σημερινής επιστημονικής γεώτρησης. Παρακολουθεί μαζί με τους συναδέλφους του το ηφαίστειο εδώ και πολλά χρόνια, επιχειρώντας να εκτιμήσει την εξέλιξη μιας πιθανής μεγάλης έκρηξης.
Στην ιστορία του ηφαιστείου έχουν καταγραφεί περίοδοι κατά τη διάρκεια των οποίων τμήματα της καλντέρας διαστέλλονταν, σηματοδοτώντας έτσι την επικείμενη έκρηξη. Διαστολή υπήρξε, για παράδειγμα, πριν από την έκρηξη του 1538. Μετά την έκρηξη όλη η περιοχή βούλιαζε επί 400 συναπτά έτη κατά 1-2 εκατοστά το χρόνο.

Εντελώς απρόβλεπτα, από το 1969 έως το 1971 και από το 1982 έως το 1984 το κέντρο της Pozzuoli ανυψώθηκε κατά 3,5 μέτρα. Ειδικά τη δεύτερη περίοδο, η ανύψωση που καταγράφηκε ήταν μεγάλης κλίμακας, αφού προκάλεσε και την καταστροφή 8.000 κτιρίων και πολλών δρόμων. Ο φόβος για μεγαλύτερες καταστροφές οδήγησε στην εκκένωση περιοχών στις οποίες διέμεναν 30.000 κάτοικοι.
Μια ενδεχόμενη έκρηξη θα πλήξει κυρίως την Pozzuoli, αλλά και τη Νάπολη, που βρίσκεται σε απόσταση μόλις 10 χιλιομέτρων ανατολικά. Συνολικά, στην καλντέρα και στη γύρω περιοχή ζουν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι. Αν η επόμενη έκρηξη είναι της ίδιας ισχύος με εκείνη που σχημάτισε την καλντέρα πριν από 39.000 χρόνια, τότε διακυβεύονται πολλά περισσότερα. Μια τέτοια έκρηξη θα κόστιζε τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στην κεντρική Ιταλία και θα προκαλούσε σε όλη την Ευρώπη βροχή τέφρας και πτώση της θερμοκρασίας.